کانال چهارگوش

کانال چهارگوش از جمله کانال های هوارسانی در سیستم های تهویه مطبوع می باشد که این عناصر را می توان از مهمترین اجزاء سیستم تأسیساتی دانست زیرا در صورت فقدان آن هوای تولیدی به هیچ عنوان امکان انتشار را نخواهد داشت و در حقیقت بدون کانال، سیستم مطبوعی نیز نخواهیم داشت. کانال های هواررسانی از گذشته تا به امروز بسیار مورد استفاده قرار گرفته اند و با ورورد تکنولوژی به عرصه ساختمان و تأسیسات ساختمانی شاهد ابداع محصولات جدید و گسترش روزافزون این گونه محصولات در دنیای امروز هستیم. به طور کلی کانال انتقال هوا در دو نوع کانال گرد و کانال چهارگوش (Rectangular Duct) و از ورق گالوانیزه یا آلومینیوم بر اساس نوع کاربری فضا، ساخته و در مراحل میانی پس از اجرای سفت کاری بنا بر اساس طراحی انجام شده در مکان های مورد نظر قرار می گیرند.

همانطور که پیش تر گفته شد، در دنیای معاصر و همگام با گسترش دامنه نفوذ تکنولوژی در ابعاد مختلف زندگی امروز اجزای ساختمانی نیز با این روند همگام شده و می توان گفت که کانال های هوارسانی علاوه بر انواع ذکر شده دارای نمونه های مشابه جدیدی مانند کانال پیش عایق، کانال فلکسیبل هوا ، کانال پارچه ای و کانال پلاستیکی که هرکدام دارای کاربرد خاص هستند، می باشند. اما با تمامی این تفاسیر کانال های فلزی و از جمله کانال چهارگوش به دلیل استحکام بالا و آسانی نصب و اجرا بیشتر مورد استفاده قرار گرفته اند. ضمناً در برخی موارد بنابر شرایط موجود امکان استفاده از ورق استیل نیز می باشد.

از لحاظ شکل هندسی و ظاهری، کانال گرد دارای بازدهی بیشتری نسبت به کانال چهارگوش بوده اما مشکل اجرای آن کمبود و یا در واقع نبود فضای کافی و مناسب در بسیاری از ساختمان ها و همچنین مشکلات اجرایی و انشعابات آن می باشد. لذا از این محصول در سوله های ورزشی و اماکن صنعتی مانند کارخانجات استفاده می شود. این کانال دارای مقطع مربع راندمان بالاتری نسبت به سایر مقاطع کانال چهارگوش می باشد اما بازهم به دلیل نبود فضای مناسب و سختی در اجرا غالبا از کانال مستطیل شکل استفاده می کنند.

ابعاد کانال های هوا مانند کانال چهارگوش به میزان هوای انتقالی که با فوت مکعب در دقیقه (cfm) و سرعت هوا که با فوت در دقیقه (fpm) اندازه گیری می شود، وابسته است. با تقسیم این فاکتور ها بر یکدیگر مساحت سطح مقطع کانال بر حسب فوت مربع به دست می آید. مقدار هوای انتقالی (cfm) توسط کارشناس مربوطه یا همان مهندس تأسیسات با توجه به موقعیت، مساحت و نوع کاربری بنا به دست می آید. چناچه زمانی فقط یک دستگاه تهویه مطبوع داشته باشیم می توان این میزان را از مشخصات فنی دستگاه تهویه مطبوع مربوطه به دست آورد. لازم به ذکر است که در راستای تعیین ابعاد کانال هوا و یا به صورت کلی کانال در بنا، سرعت مجاز نیز در انواع بنا با توجه به کاربری های متععد آن مانند مسکونی، درمانی، تفریحی، اداری، صنعتی و غیره متفاوت می باشد.

مزایای کانال چهارگوش

اولین نسل کانال ها به شمار می آید و نام گذاری آن نیز بر اساس شکل ظاهری آن می باشد. از دیگر موارد کاربرد کانال ها  می توان به خارج کردن هوای اگزاست فن و یا حتی دفع زباله اشاره کرد که بر مزایا کانال ها و از جمله کانال چهارگوش می افزاید. در ذیل به مزایای کلی و مشخصات فنی و پس از آن به معایب کانال چهارگوش خواهیم پرداخت:

• تجهیزات در دسترس و ارزان و عدم نیاز به تجهیزات گران
• نمایندگی فروش متعدد کانال چهارگوش در کشور و نحوه خرید و فروش آسان
• هزینه پایین و ارزان کانال چهارگوش و لیست قیمت در دسترس
• طراحی آسان کانال چهارگوش
• سرعت اجرای کانال چهارگوش بالا می باشد.

معایب کانال چهارگوش

در هنگام تولید کانال چهارگوش گالوانیزه برای اتصال ورق ها از چکش کاری استفاده می کنند که این امر سبب از بین رفتن روکش گالوانیزه می شود که به مرور زمان و با عبور هوا رطوبت نیز سبب زنگ زدگی و در نتیجه تولید عوامل بیماری زا مانند قارچ ها و باکتری می شود که این عوامل بر معایب کانال چهارگوش افزوده و مشکلات اجرای آن را در پی خواهد داشت. عایق کاری کانال چهارگوش گالوانیزه همراه با پشم سنگ و یا غالبا پشم شیشه می باشد که به دلیل وجود منافذ در کانال، ذرات این عایق ها در فضا پراکنده شده و مشکلاتی برای سلامتی افراد به وجود خواهد آورد. برای این منظور توصیه می شود که از جایگزین های دیگری مانند عایق الاستومری برای عایق کاری کانال چهارگوش گالوانیزه استفاده شود. علاوه بر این عایق کاری کانال چهارگوش پس از نصب مشکلات اجرایی را در فضاهایی که محدودیت ارتفاع داشته و دسترسی به آن ها سخت است را سبب می شود. از دیگر معایب این کانال می توان موارد زیر را برشمرد :

• فضای زیادی اشغال می کند.
• وزن و حجم آن بالاست.
• به دلیل عدم متحد بودن جبهه هوا در کانال چهارگوش با تجمع گرد و غبار در داخل آن روبرو هستیم.
•  هنگام استفاده سر و صدای زیادی تولید می کند.

جایگزینی کانال چهارگوش

یکی از محصولات جدیدی که امروزه به کار برده می شود و از زمره محصولات نوین ساختمانی می باشد، کانال پیش عایق بوده که در دسته کانال چهارگوش قرار می گیرد. این فرآورده از فوم پلی اتیلن به ضخامت یک تا سه سانتیمتر در میان لایه های آلومینیومی تشکیل شده است. وجود چنین ترکیبی در این نوع کانال چهارگوش باعث بالا رفتن استحکام، سبکی و کاهش هزینه اولیه می شود و تمامی این عوامل سبب گشته است که این محصول به عنوان جایگزین کانال چهارگوش گالوانیزه به کار رود. همچنین در صورت امکان می توان از کانال فلکسیبل با عایق الاستومری که بهترین گزینه برای کانال کشی داکت اسپیلت می باشد به جای کانال چهارگوش سنتی بهره جست.

در اینجا ذکر این نکته لازم به ذکر است که در صورت تولید این کانال به روش ماشینی برخی از معایب آن کاهش یافته و یا از بین می رود. از جمله این موارد در تولید این کانال ماشینی می توان به کاهش آشفتگی جریان و بالا رفتن مقاومت آن و در نتیجه کاهش تلفات در کانال چهارگوش، درزبندی کانال ها و اتصالات با کیفیت بالا به همراه هوابندی مناسب در این نوع کانال و در نهایت افزایش سرعت نصب در کانال را موجب می شود.